Oficjalna strona Parafii Prawosławnej p.w. Opieki Matki Bożej w Olsztynie

Chrzest Pański to jedno z 12 wielkich, tzw. Dwunadiesiatych, świąt prawosławnych, obchodzonych 6 (19) stycznia. W tym dniu do Jana Chrzciciela, który chrzcił w Jordanie na odpuszczenie grzechów, przyszedł z Nazaretu Pan nasz Jezus Chrystus. Jan, który od dzieciństwa znał niezwykłą świętość Jego życia, chciał powstrzymać Go, mówiąc: „To ja powinienem prosić Cię o chrzest, a Ty przychodzisz do mnie”. Ale Jezus powiedział do niego: „Teraz nie czas mówić o tym, powinniśmy wypełnić to, do czego zostaliśmy powołani”. Wówczas Jan zgodził się. Zanurzywszy się w Jordanie, Jezus zaraz wyszedł z wody i modlił się. W tym momencie Jan widział, jak otwarły się niebiosa i Duch Boży w postaci białego gołębia zstąpił na Jezusa, a wówczas posłyszał głos: „Oto jest Syn Mój umiłowany, w Którym mam upodobanie”. Tak zostały ukazane wszystkie trzy postaci Przenajświętszej Trójcy, dlatego święto to nazywane jest też Świętem Epifanii lub Świętem Światłości, Bóg jest bowiem Światłością, i ukazał się, by oświecić tkwiących w ciemności i w cieniu śmierci.

W wigilię Święta Epifanii, na pamiątkę zwyczaju dawnego Kościoła, by chrzcić w tym dniu katechumenów, odprawia się czasem święcenie wody. Po Liturgii, w samo święto, święcenie wody powtarza się na rzekach i źródłach – na wspomnienie samego Chrztu Pańskiego. Cerkiew modli się wówczas:

„Сотвори ю нетления источник, освящения дар, грехов разрешение, недугов исцеление, демонов всегубительство, супротивным силам неприступную, Ангельския крепости исполненную. Да вси почерпающии и причащающиеся имеют ю ко очищению душ и телес, ко исцелению страстей, ко освящению домов и ко всякой просьбе изрядную”.

„Uczyń ją [wodę] źródłem nieśmiertelności, darem uświęcenia, uwolnieniem z więzów grzechu; na uzdrowienie chorób, na zgubę wszystkich demonów, niedostępną dla mocy wrogich, pełną mocy Anielskiej. Niech wszystkim czerpiącym i korzystającym posłuży skutecznie ku oczyszczeniu dusz i ciał, przywróceniu zdrowia, od namiętności, ku uświęceniu domostw, i ku wszelkiej innej potrzebie”.

Molebny z poświęceniem wody odprawia się też przy okazji innych świąt, ale wierzący najbardziej cenią właśnie „kreszczeńską” wodę. Święty Jan mówił, że Pan przyjął chrzest nie dlatego, iż Sam potrzebował oczyszczenia, ale by „w wodach pogrążyć grzech człowieka, wypełnić Prawo i ukazać nam obraz i wzór Chrztu”. Zwyczajowe obmycie, praktykowane przez Żydów, nie uwalniało z grzechów sumienia: złodziejstwa, cudzołóstwa, oczyszczało wyłącznie z nieczystości ciała – spowodowanej np. zetknięciem z kośćmi zmarłego, spożyciem nieczystego pokarmu itp. Święty Jan nawoływał, by „uczynić owoc godny pokuty” i odchodzić od występku ku cnocie, nie miał on władzy odpuszczania grzechów, oczyszczania duszy i udzielania Daru Ducha Świętego.

Apostoł Paweł uznawał chrzest z wody za niewystarczający dla chrześcijan, dlatego włożył ręce na wierzących, aby przekazać Dar Ducha Świętego (Dz.19, 1–6). Apostołowie otrzymali ten Dar w dzień Świętej Pięćdziesiątnicy i przekazali podczas „chrztu apostolskiego”, którego i teraz się udziela. Pan nasz Jezus Chrystus przyjął chrzest Janowy, chociaż nie miał potrzeby odpuszczenia grzechów ani uzyskania daru Ducha – ciało Jego było bowiem ukształtowane przez Ducha Świętego – ale aby ukazać ludowi Świętą Trójcę i dać wzór posłuszeństwa. Święta Cerkiew naucza w tym dniu, by godnie zachować dary Chrztu Świętego, czystość szat chrzcielnych:

Елицы во Христа крестистеся, во Христа облекостеся.

Wszyscy, którzy ochrzciliście się w imię Chrystusa, przyoblekliście się w Chrystusa!

Lestwica 7-8. Na podstawie www.tropinka.orthodoxy.ru
oprac. Paweł Byzow

Dzień poprzedzający Święto Epifanii (18 stycznia)  jest uroczyście obchodzony i uważany za nadzwyczaj święty. Przyjście do świątyni tego dnia, to nasz święty obowiązek. Zgodnie z regułami Ustawu cerkiewnego, w tym dniu powinniśmy pościć i obowiązuje nas ścisły post, tak jak w Wigilię Święta Bożego Narodzenia. Wieczór przed Świętem Chrztu Pańskiego nazywany jest Soczelnikiem.

Troparion:

Gdy chrzciłeś się, Panie, w wodach Jordanu, objawiła się Trójca najgodniejsza pokłonu. Rodzica bowiem głos dał o Tobie świadectwo, nazywając Ciebie umiłowanym Synem, Duch zaś wpostaci gołębicy świadczył o prawdziwości słowa Ojca. Objawiłeś się, Chryste Boże, i świat oświeciłeś, chwała Tobie.

Kontakion:

Objawiłeś się dzisiaj światu i Światłość Twoja, Panie, zaznaczyła się na nas, rozumnie śpiewających Tobie: Przyszedłeś i objawiłeś się, Światłości niedostępna.

 

Sobota św. Dymitra

 

 

 

CHRYSTUS ZMARTWYCHSTAŁ-ZAISTE ZMARTWYCHWSTAŁ

 

MISTERIUM PASCHALNE W PRAWOSŁAWIU

Wróżnych opracowaniach można spotkać określenia Prawosławia jako „Kościoła Zmartwychwstania” lub też „Kościoła Ducha Świętego”. Oba te określenia są zasadniczo słuszne. W tekstach roku liturgicznego nie ma ani jednego dnia, w którym nie wspominano by Zmartwychwstania Chrystusa. Dzień Pański czyli niedziela (gr. kyriake hemera, łac. Dies Dominica) w języku słowiańskim nosi nazwę voskresenie czyli zmartwychwstanie. Księga oktoechos, zawierająca teksty według ośmiu tonów na każdy dzień tygodnia, głosi wyłącznie zmartwychwstanie. Podczas każdej jutrzni niedzielnej czytana jest Ewangelia mówiąca o zmartwychwstaniu Chrystusa[1].O tym samym traktują też triodion postny na okres Wielkiego Postu i pentekostarion na okres paschalny. Szczytem takich przeżyć jest noc paschalna, będąca właściwie jednym nieprzerwanym świadectwem zmartwychwstania. Pełne radości śpiewy paschalne mieszają się z pozdrowieniami „Chrystus Zmartwychwstał – Prawdziwie Zmartwychwstał”, głośno wypowiadanymi przez kapłana i wiernych. Również cała teologia prawosławna ma głęboko paschalny charakter.

Wejście Pana Jezusa Chrystusa do Jerozolimy - Niedziela Palmowa 

Wszyscy czterej ewangeliści opisują Wejście Jezusa Chrystusa do Jerozolimy, na kilka dni przed Jego męką krzyżową. Gdy po cudownym wskrzeszeniu Łazarza Jezus Chrystus na sześć dni przed Świętem Paschy wybrał się w drogę, by obchodzić to święto w Jerozolimie, ludzie radośnie podążyli za Nim, by towarzyszyć Mu z honorami, jakie na dawnym wschodzie otaczały królów. Ale arcykapłani żydowscy, oburzeni tym, że Jezus wzbudza niezwykłe uwielbienie wśród ludu, postanowili zabić Go; a także Łazarza, – bowiem z jego powodu wielu Żydów przychodziło i wierzyło w Jezusa.

Lecz stało się coś, co ich zaskoczyło: „Ludzie, tłumnie przybyli na święto, posłyszawszy, że Jezus zmierza do Jerozolimy, wzięli gałązki palmowe, i wyszli Mu na spotkanie, wołając: „Hosanna! Błogosławiony, który przychodzi w Imię Pańskie, Król Izraela!” Wielu z nich pokładało swoje szaty na ziemi, ścinało gałęzie palmowe i rzucało je na drogę, dzieci witały Mesjasza. Uwierzywszy w potężnego i dobrego Nauczyciela, ten prosty sercem lud gotów był rozpoznać w nim Króla, który przyszedł, by dać mu wolność.

Następnie Ewangeliści opowiadają:

Jezus, znalazłszy młodego osiołka, wsiadł na niego – wszakże napisano niegdyś:

Nie bój się, córo Syjonu! Oto Król twój przybywa, siedząc na oślęciu.

I wszedł Jezus do Świątyni i wypędził wszystkich sprzedających i kupujących w Świątyni, i poprzewracał stoły lichwiarzy i ławy sprzedawców gołębi. I mówił im: „napisano:

dom Mój jest domem modlitwy – a wy uczyniliście go jaskinią rozbójników”.

Cały lud z zachwytem słuchał nauki Pana. Potem do Jezusa przystąpili ślepi i chromi, których uzdrowił. Następnie, opuściwszy Jerozolimę, powrócił do Betanii.

Święto Wejścia do Jerozolimy, z powodu przynoszonych w tym dniu gałązek palmowych i wierzbowych, nazywa się także „Niedzielą Palmową” [cerk.- słow. Niedziela Waij] lub Wierbnoje Woskriesienije”.

Cerkiew wspomina to uroczyste Wejście Jezusa do Jerozolimy w ostatnią Niedzielę Wielkiego Postu, śpiewając (Kondakion, ton 6):

O Ty, Któryś na niebiosach na tronie, a na ziemi na źrebięciu zasiadł, Chryste Boże, chwałę anielską i dzieci hymny przyjąłeś, wołających: Błogoslawionyś jest, Który przybywasz powołać Adama!

W czasie jutrzni wszystkim obecnym rozdaje się pączkujące gałązki na pamiątkę tego, że Pana witano z „palemkami” w rękach.

Zwiastowanie Przenajświętszej Bogurodzicy

Jedno z cyklu 12 wielkich, świąt prawosławnych 25 marca (7 kwietnia)

Święto Zwiastowania obchodzone jest na pamiątkę ukazania się Archanioła Gabriela Przenajświętszej Dziewicy Maryi oraz wprowadzenia Jej w Tajemnicę wcielenia przez Nią Jezusa Chrystusa – Zbawiciela świata. Po osiągnięciu pełnoletności, zgodnie ze zwyczajowym prawem, Przenajświętsza Dziewica Maryja, choć niechętnie, opuściła świątynię Jerozolimską i powierzona została opiece sędziwego cieśli Józefa - Oblubieńca, stróża Jej niewinności. Józef pochodził z tego samego, co Ona, rodu i wziął Ją do siebie, aby, zachowując formę małżeństwa, być Jej obrońcą. Żyjąc w galilejskim mieście Nazaret, w domu Józefa, Przenajświętsza Dziewica wiele czasu spędzała w odosobnieniu, w milczeniu, zajmując się rozmyślaniem o Bogu i modlitwą, czytaniem Pisma i rękodziełem.

Cztery miesiące po zaręczynach, w czasie Jej modlitewnej medytacji, stanął przed Nią Archanioł Gabriel i wypowiedział te słowa: „Wesel się, Łaski Pełna, Pan z Tobą, błogosławiona jesteś między niewiastami!” Zjawienie się Archanioła nie przestraszyło Maryi, ale niezwykłość jego pozdrowienia wprawiła Ją w zakłopotanie. Chcąc Ją uspokoić i zapewnić o prawdziwości słów pozdrowienia, archanioł Gabriel obwieścił Jej, że swą pokorą i mądrością zdobyła u Boga wielką łaskę: zostanie Matką Syna Bożego.

Aby przekonać Przeczystą Dziewicę, Archanioł obwieścił Jej tajemnicę wcielenia Syna Bożego w tych samych słowach, w których przepowiedział to wydarzenie prorok Izajasz: „I oto poczniesz w łonie, i zrodzisz syna, nazwiesz Go imieniem: Jezus. On będzie wielki i nazwany zostanie Synem Najwyższego, i da Mu Pan Bóg tron Dawida, ojca Jego; i będzie panował nad domem Jakuba na wieki, i Królestwu Jego nie będzie końca”.

Maryja nie wątpiła w słowa Bożego posłańca, ale zdumiała się, jak może urodzić syna ta, która zdecydowała się zachować dziewictwo. Aby rozwiać Jej pokorne zdumienie, Archanioł objawił Jej prawdę, przyniesioną od Wszechmogącego Boga: „Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego okryje Cię; dlatego Świętość, Która się narodzi, nazwana będzie Synem Bożym”. Zrozumiawszy wole Bożą i bez reszty powierzając się jej, Przenajświętsza Dziewica odpowiedziała: „Oto ja, służebnica Pańska, niech mi się stanie według słowa twego”.

Cerkiew w znamiennych słowach wysławia to święto:

Oto zbawienia naszego zaczątek, w którym ujawnia się przedwieczna tajemnica; Syn Boży Synem Dziewicy się jawi, i Gabriel zwiastuje łaskę. Przeto i my z nim wołajmy do Bogurodzicy: Bądź pozdrowiona, o pełna łaski, Pan z Tobą!... (Troparion święta, ton 4).

Święto Zwiastowania przypomina i wysławi wydarzenie, opisane w Ewangelii (Łk 1, 26–38). Dawni chrześcijanie nadawali mu różne nazwy: „Poczęcie Chrystusa”, „Zwiastowanie o Chrystusie”, „Początek Odkupienia”, „Zwiastowanie Anioła Maryi”, i dopiero w VII w. nadano mu stałą nazwę: Zwiastowanie Przenajświętszej Bogurodzicy.

Ustanowienie tego święta nastąpiło w głębokiej starożytności. Święty Atanazy (IV w.) w rozważaniach, poświęconych temu świętu, nazywa je pierwszym spośród świąt, szczególnie czczonym, gdyż przypomina o początku zakładania fundamentów zbawienia ludzi. W V–VI w., pojawienie się herezji, urągających osobie Bogurodzicy i wypaczających dogmat o wcieleniu Jezusa Chrystusa, stało się dla Cerkwi okazją, by podkreślić szczególnie uroczysty charakter święta. W tym okresie świąteczny ceremoniał wzbogacił sięo liczne śpiewy, opowiadające o tajemnicy wcielenia syna Bożego i majestacie Bogurodzicy.

Piąta Niedziela Wpielkiego Postu

Bowiem Syn Człowieczy nie przyszedł, aby Mu służono, lecz żeby służyć i dać swoje życie na okup za wielu. (Mk 10:45)

Zdumiewające słowa Pana naszego kończą fragment Ewangelii, którą przygotowała dla nas Cerkiew na dzisiejszą Niedzielę poświęconą pamięci wielkiej pustelniczki św. Marii Egipskiej. Na przestrzeni wielu stuleci naród wybrany wyczekiwał Mesjasza. Jezus podaje się za Zbawiciela i Syna Bożego – doskonale oddają to Pisma profetyczne Starego Testamentu. Dlaczego, zatem spotyka się z taką nieakceptacją ze strony ludu Bożego? Na przykładzie braci Jakuba i Jana ojca Zebedeusza widzimy, jak wielce różne wyobrażenia i oczekiwania mają ludzie o Zbawicielu i Jego Królestwie. Droga do Boga wymaga pokory i podporządkowania się Jego woli. Różne są ludzkie aspiracje na ziemi, a inna jest rzeczywistość świata duchowego. Przywiązanie do rozkoszy, dobrobytu, władzy w duchu tego świata, zawsze pozostaje w konflikcie z nauką Chrystusa. Łaska Boża jest dostępna, często obok nas, lecz czy słuchamy głosu Bożego? Czy mamy czas na zmianę życia dla naszego Pana chociaż w tym okresie Wielkiego postu? Nawet największy grzesznik ma szansę na zbawienie, bowiem Bóg stał się człowiekiem, służył nam pokornie, cierpiał za nas. Czysto po ludzku, dobrowolnie oddał życie, abyśmy my mogli rozpocząć swoje, nowe dla Niego. Każdy utrudzony swoim dotychczasowym niewłaściwym zachowaniem, przywarami ludzkimi, targany wyrzutami sumienia, zmęczony grzechem, może z ufnością zwrócić się do Zbawiciela. Przykład św. Marii jest dowodem na to, że żaden grzech, opłakany pokutą nie może przemóc niezmierzonej głębi miłości Boga. Zawsze niżej naszych upadków jest Krzyż Chrystusowy.

Czy dieta to Post? - Rozważania na Wielki Post

Częścią syndromu – zespołu charakterystycznych objawów – życia współczesnego człowieka jest niemalże całkowite zaniedbanie postu. Niemalże całkowite, bowiem ciągle postępującemu zanikaniu świadomości natury, znaczenia i potrzeby praktykowania postu towarzyszy nie tylko przetrwanie, ale nawet swoista kariera diety. Powszechnie dostępne są dietetyczne reguły, przepisy, zalecenia, których przestrzeganie ma pomóc zrzucić nadwagę, utrzymać ciało w dobrej kondycji czy zapewnić dobre samopoczucie. W internecie można znaleźć najprzeróżniejsze diety na wszystko – na odchudzanie, oczyszczające, odtruwające, na włosy i paznokcie, na mroźne dni, na dobry humor i na chandrę. Pojawiają się nawet „diety cud”. Jedna z jej najnowszych „odchudzających” wersji obiecuje: „Jedz, co chcesz, a cud na pewno się stanie – gdy przy tym schudniesz”. Na księgarskich półkach ciągle pojawiają się nowe książki kucharskie, nie da się nie zauważyć mnogości kulinarnych programów telewizyjnych. To zjawisko sięga daleko poza sferę konsumpcji – ktoś podsumował je stwierdzeniem: „Żyjemy w świecie, w którym filozofów zastąpili kucharze i dietetycy” i w związku z tym „rośnie grupa osób świadomych, że jedzenie to deklaracja światopoglądowa”.

Współczesna i nowoczesna dieta, lecznicza czy żywieniowa, raczej nie kojarzy się z postem, postrzeganym przeważnie jako religijny przeżytek. Jakże więc jej upowszechnienie się miałoby chronić post przed zapomnieniem i powodować, że jego zaniedbanie jest tylko „niemalże całkowite”? Dzieje się tak dlatego, że dieta jest bardzo ważną częścią postu. W powszechnym mniemaniu, religijny post przeważnie kojarzy się przecież ze wstrzemięźliwością w jedzeniu. Choć poprawnie pojmowany i stosowany post wcale na tym nie poprzestaje, obejmuje i oddziałowuje na wszystkie inne sfery życia, ograniczenia w jadłospisie mają znaczenie szczególne. Dlaczego? Spróbujmy przyjrzeć się temu nieco dokładniej.

W hebrajskiej i greckiej terminologii post oznacza całkowite powstrzymywanie się od jedzenia i picia w ciągu całego dnia i na tym właśnie polega(ł) jednodniowy post chrześcijan w środy i piątki. Monastyczne praktyki ascetyczne spowodowały pojawienie się coraz to dłuższych okresów postu, w których trudno było o wielodniową całkowitą abstynencję. To wówczas pojawiły się reguły postnych ograniczeń jadłospisu. Najważniejsze z nich to przejście na „dietę wegetariańską” związane z dążeniem do maksymalnego ograniczenia środków przeznaczonych na zakup pożywienia i czasu potrzebnego na jego przygotowanie. To właśnie z tego względu dopuszczalne było również spożycie kalmarów, ośmiornic, mięczaków i skorupiaków – bezkrwistej fauny morskiej, zwanej obecnie „owocami morza”. W owych czasach postrzegane były one jak współczesne „jedzenie śmieciowe” – „tanie i łatwe w produkcji, ale ubogie pod względem dietetycznym”. Wystarczyło pociągnąć koszem po dnie morza czy stawu, wrzucić zagarnięte „śmieci” do garnka z wodą i zagotować.

Postne zmagania z jadłospisem to w gruncie rzeczy powstrzymywanie się od spożywania tego, co dobre – mięsa i nabiału. W ten sposób uczymy się albo pielęgnujemy w sobie zdolność powstrzymywania się od czynienia tego, co złe – grzechu. Uporządkowanie podstawowej sfery życia, jaką jest jedzenie – zdolność decydowania, co, ile, kiedy i jak spożywamy – dodaje sił, stwarza możliwości podejmowania prób poprawnego zarządzania innymi sferami naszego życia – tym, co nie pojawia się tak często i regularnie jak jedzenie. Chodzi tu nie tylko o to, co postrzegamy innymi zmysłami – oglądamy, słuchamy czy dotykamy. To również to, co mówimy. Najważniejsze i najtrudniejsze do „uporządkowania” są osobowe relacje z innymi ludźmi. To trudne zadania. To dlatego post nie kończy się na ograniczeniach w jadłospisie i ma dość szeroki zakres innych działań „wspomagających”. Czy dieta żywieniowa nastawiona na osiągnięcie jakiegoś konkretnego celu – zrzucenie nadwagi, lepsze samopoczucie czy zdrowie – jest w stanie im podołać?

Jeśli celem stosowania diety jest zachowanie lub polepszenie stanu zdrowia, warto pamiętać, że człowiek to ciało i dusza. Trzeba dbać o jedno i drugie. Dieta zdaje się koncentrować na ciele, bowiem ludowa mądrość głosi: „W zdrowym ciele zdrowy duch”. We współczesnym pojmowaniu zdrowie ducha uzależniane jest od zdrowia ciała, ale w rzeczywistości jest odwrotnie. Zdrowie ciała jest świadectwem zdrowia ducha i tak właśnie ową maksymę traktuje post.

Wiele można usłyszeć/przeczytać o zdrowotnym znaczeniu diety. To samo z pewnością można powiedzieć o poście. Ale to poczuciu głodu (czytaj – ścisłemu jednodniowemu postowi) najnowsze badania medyczne przypisują zdolność organizmu do pobudzania aktywności komórek macierzystych. Czy nie można by, zatem, stwierdzić, że post nie tylko podtrzymuje zdrowie ciała, ale „zakulisowo” wspomaga jego leczenie?

O leczniczym działaniu postu w sferze ducha wyraźnie mówi ewangeliczna opowieść o uzdrowieniu epileptyka. Gdy apostołowie zapytali Chrystusa, dlaczego sami nie mogli wypędzić demona, usłyszeli, że „ten rodzaj nie wychodzi inaczej jak przez modlitwę i post” (Mt 17,21). Te słowa wskazują na potrzebę łączenia postu z modlitwą. Inna mądrość ludowa parafrazuje je stwierdzeniem: „Post bez modlitwy to tylko dieta”.

Aby zachęcić do poszukiwań jeszcze „głębszego” znaczenia postu posłużę się fragmentami wstępu do rozważań o trwającym właśnie Wielkim Poście, zaczerpniętymi z tekstu bp. Kallistosa Ware pt. „Wielki Post i konsumpcyjne społeczeństwo”.

W Kościele prawosławnym Wielki Post rozpoczyna się dwa dni wcześniej niż na Zachodzie. W odróżnieniu od ceremoniału środy popielcowej, związanego z poczuciem śmiertelności i skruchy, prawosławni Grecy w „Czysty Poniedziałek” całymi rodzinami zwykli wyjeżdżać na wieś, wchodzić na wzgórza i – puszczać latawce. Wschodniochrześcijańska tradycja zachęca do kojarzenia Wielkiego Postu ze świeżym powietrzem, z wiatrem hulającym po wzgórzach, z nadejściem wiosny. Wielki Post jest czasem przygody, odkrywania, nowych inicjatyw i nowych nadziei. To nie przypadek, że Wielki Post nie następuje jesienią, kiedy spadają liście i dni stają się coraz krótsze, ani też w zimie, gdy drzewa są nagie, a wody zamarznięte, lecz na wiosnę, gdy pękają lody i wszędzie pojawia się nowe życie. W prawosławnych tekstach liturgicznych pojawiają się słowa: „Nadeszła postna wiosna, kwiat pokajania zaczął się rozwijać”. Pokajanie – metanoia, „zmiana zdania”, „zmiana postawy” – to nie tylko popiół, ale też otwierające się kwiaty.

Będąc okresem poszukiwania, duchowej wiosny, Wielki Post pobudza również do refleksji nad sposobem korzystania z naszej ludzkiej wolności wyboru. W czasie Wielkiego Postu uczymy się być wolnymi. Wolności bowiem, tak jak i spontanicznego sposobu bycia, trzeba się nauczyć. To tak jak z grą na instrumencie. Nie zagram na skrzypcach żadnej melodii, jeśli wcześniej, poprzez długotrwałe i wytężone ćwiczenia, nie nauczę się prawidłowo z nimi obchodzić. Podobnie dzieje się z naszym praktykowaniem wolności na płaszczyźnie moralnej. Wolna wola to część obrazu Bożego w człowieku. Jako osoba stworzona na podobieństwo Boga nie jestem prawdziwie wolny, dopóki nie nauczę się używania mej wolności właściwie. Ten proces uczenia się wymaga posłuszeństwa, wytrwałości i samodyscypliny, bowiem wolność nie jest jedynie darem – to również zadanie. Rosyjska duchowość określa je terminem podwig – ascetyczny wysiłek, zmaganie duchowe. Jak słusznie stwierdza Mikołaj Bierdiajew (1874-1948), „Wolność nie jest łatwa, jak twierdzą jej wrogowie i oszczercy: wolność jest trudna; to ciężkie brzemię”. Ale jest to również przywilej i radość.

Celem Wielkiego Postu jest łamanie barier, abyśmy mogli w pełni dzielić nasze życie z Bogiem i ze sobą nawzajem. Post to „decentralizacja” – przeniesienie naszego upadłego ja z centrum naszej uwagi, by w sercach znalazło się miejsce dla innych i dla naszego Stwórcy. Wielki Post uczy, jak powiedzieć nie tylko „ja”, ale również „Ja-i-Ty”; nie tylko „ja”, ale i „my”. W ten sposób w naszym obecnym konsumpcyjnym społeczeństwie, zdominowanym przez egoizm i żądzę posiadania, Wielki Post zyskuje wyraźnie współczesną stosowność.

Powinniśmy uświadomić sobie, że wstrzemięźliwość, postrzegana często jako główna cecha Wielkiego Postu, nie jest celem, lecz środkiem. Wstrzemięźliwość okazuje się bezwartościowa, jeśli nie prowadzi do odnowienia relacji i więzi zarówno z ludźmi, jak i z całym stworzeniem.        

Istotą Wielkiego Postu nie jest jedynie sposób naszego korzystania z pokarmów i napojów. Nasze pojmowanie Wielkiego Postu powinniśmy poszerzyć, biorąc pod uwagę: po pierwsze, analogię ze Starego Testamentu; po drugie, sposób, w jaki Wielki Post pojawił się we wczesnym Kościele, i po trzecie, jego szczególne znaczenie w dzisiejszym świecie. To ukaże nam, że post dotyczy: po pierwsze, dziękczynnego ofiarowania świata na powrót Bogu; po drugie, chrzcielnej inicjacji i misyjnego świadectwa Kościoła; i po trzecie, naszego stosunku do innych ludzi i do środowiska materialnego. Podsumowując w kilku słowach: Wielki Post to ofiara, nauczanie i uczestnictwo.

Zachęcam do lektury całego tekstu bp. Kallistosa…

W tych rozważaniach na temat postu i diety chciałem wskazać szersze znaczenie postu, na czym może polegać jego działanie, jakie są/mogą być jego efekty i dlaczego warto (przynajmniej od czasu do czasu) „pogłębiać” dietę, uzupełniając ją pozostałymi (przynajmniej niektórymi) elementami postu. Skoro „apetyt rośnie w miarę jedzenia”, wierzę, że nawet nieśmiałe próby udoskonalania diety i „oprawiania” jej postnymi „działaniami towarzyszącymi” będą z czasem owocowały pragnieniem holistycznego traktowania diety, działania na wszystkich frontach – „pójścia na całość”.

Pokora - Niedziela o Faryzeuszu i Celniku

Drżę myśląc o dniu Strasznego Sądu.

Jednocześnie wszakże ufny w Twą łaskę jak Dawid wołam do Ciebie

Bądź mi, Boże, miłościw, jako że nieprzebrane jest Twoje miłosierdzie!

Bracia i Siostry

Dzięki uprzejmości Dyrekcji Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie oraz niezwykle owocnej współpracy z duszpastwerstwem szpialnym w/w szpitala na przełomie 2022/2023 roku, nasza prawosławna parafia zorganizowała ekspozycję pod nazwą "Kolory Prawosławia".  Fotografie zostały umieszczone na szpitalnych ścianach głównego holu oraz korytarza. Przedsięwzięcie zostało ciepło przyjęte przez Dyrekcję, personel oraz pacjentów Szpitala Wpojewódzkiego. Dzięki tej wspaniałej inicjatywie wiele osób może zapoznać się ze świętym prawosławiem.

Fotografie pochodzą z portalu internetowego OrthPhoto. OrthPhoto.net to portal internetowy, w którym fotografowie z całego świata, zarówno amatorzy jak i profesjonaliści, dzielą się swoimi zdjęciami ukazującymi piękno prawosławnej wiary chrześcijańskiej. To niezwykła podróż po Prawosławiu. Można tu zobaczyć miejsca, do których być może nigdy nie uda nam się dotrzeć, a te już znane - poznać na nowo. To okazałe świątynie w miastach i urokliwe cerkiewki na wsiach, to koloryt świątecznych i codziennych obrzędów religijnych, przedstawicieli duchowieństwa i wiernych.
Serdecznie zachęcamy do odwiedzania OrthPhoto.net oraz aktywnego w nim uczestnictwa.

Jeśli pasjonujesz się fotografią, a w swej twórczości jest miejsce na bliskie twojemu sercu Prawosławie - podziel się swoimi zdjęciami. Wejdź na OrthPhoto.net, zarejestruj się i dołącz.

 

 

 

Święto Chrztu Pańskiego

Święto Jordanu (Epifanii)

Chrzest Pański  to święto chrześcijańskie ustanowione na pamiątkę Chrztu Jezusa Chrystusa. W kościołach obrządku prawosławnego przypada ono  6 stycznia (według kalendarza juliańskiego, czyli 19 stycznia – według kalendarza gregoriańskiego). Symbolika Jordanu objawia się przede wszystkim w znaczeniu wody. W czasie uroczystości woda zmienia swą istotę – z będącej obrazem potopu, a więc symbolem żywiołu i śmierci staje się wodą chrztu – „źródłem wody żywej”. Przez wiernych uczestniczących w święcie, Jordan uznawany jest za symbol ponownego chrztu w wodzie.

Kreszczenije Hospodnie (Chrzest Pański) jest połączony ze świętem Epifanii czyli Objawieniem Pańskim, podczas którego ma miejsce obrzęd święcenia wody, zwany Świętem Jordanu. Święto Objawienia Pańskiego, jest jednym z najstarszych świąt w Kościele Chrystusowym. Objawienie Pańskie w Kościele prawosławnym obchodzone jest 19 stycznia. W tym dniu tradycyjnie święci się wodę. Uroczystość na całym świecie gromadzi setki tysięcy wyznawców prawosławia, którzy na pamiątkę Chrztu Chrystusa zanurzają się w wodzie, symbolicznie oczyszczając się z grzechów.

 Chrzest Pański to jedno z 12 wielkich świąt prawosławnych. Święto wprowadzono na początku IV wieku na Wschodzie. Później zaczęto uznawać je także za pamiątkę chrztu Jezusa w Jordanie. Epifania łączy objawienie się Boga człowiekowi, Teofanię i pierwsze objawienie się Trójcy Świętej podczas Chrztu Pańskiego. Prawosławni wyznawcy Chrystusa określają potocznie grupę tych świąt, obchodzonych jednego dnia, jako Święto Jordanu.

Według nauki Kościoła Wschodniego dało ono początek chrześcijaństwu i stało się fundamentem wiary. Należy ono do głównych świąt obrządku wschodniego. W tym dniu do Jana Chrzciciela, który chrzcił w Jordanie na odpuszczenie grzechów, przyszedł z Nazaretu Jezus Chrystus. Jan, który od dzieciństwa znał niezwykłą świętość Jego życia, chciał powstrzymać Go, mówiąc: „To ja powinienem prosić Cię o chrzest, a Ty przychodzisz do mnie”. Ale Jezus powiedział do niego: „Teraz nie czas mówić o tym, powinniśmy wypełnić to, do czego zostaliśmy powołani”. Wówczas Jan zgodził się. Zanurzywszy się w Jordanie, Jezus zaraz wyszedł z wody i modlił się.

Obecnie w Kościele prawosławnym obchody Święta Jordanu zaczynają się już wieczorem poprzedniego dnia. Wtedy odprawiana jest liturgia św. Bazylego, połączona z nieszporami. Po liturgii odbywa się w kościele pierwsze, główne poświęcenie wody, tzw. Wielkie poświęcenie wody. Wieczorem odprawiane jest Wielkie Powieczerie. Tego dnia wierni zachowują post, a w domach odbywa się tzw. szczodry wieczór – uroczysta wieczerza, podobna do wigilii Bożego Narodzenia. W sam dzień Objawienia Pańskiego, 19 stycznia, odprawiana jest rano liturgia św. Jana Chryzostoma (poprzedzona jutrznią), a po niej następuje drugie poświęcenie wody, w którym tłumnie biorą udział wierni.

W samo Święto Jordanu 19 stycznia w cerkwiach odprawia się krótkie uroczyste nabożeństwo. Dzień wcześniej wierni przygotowują miejsce, gdzie będzie się odbywać poświęcenie wody. Zgodnie z tradycją obrządku wschodniego w czasie tego święta powinna być poświęcona woda żywa płynąca w naturalnym środowisku. Gdy rzeka jest zamarznięta, wyrąbuje się w lodzie przeręblę w kształcie krzyża. Obok stawiają krzyż oraz ołtarz z lodu. W przeszłości ozdabiano ołtarz gałązkami jedliny, które potem zabierano do domów jako cenne lekarstwo i ochronę przed złymi mocami.

Po skończonym nabożeństwie w cerkwi wierni w barwnej procesji prowadzonej przez księdza udają się nad rzeki i strumienie. Tego dnia woda ma mieć właściwości cudowne, a samo święto stanowi początek czasu, w którym duchowni odwiedzają domy parafian. Na czele procesji mężczyźni niosą chorągwie cerkiewne i krzyż z wizerunkiem Ukrzyżowanego. Kapłan po odmówieniu modlitwy do Ducha Świętego trzykrotnie zanurza w wodzie krzyż. Ceremonii tej towarzyszy hymn liturgiczny (troparion) zaczynający się od słów: W Jordanie, chrzczącemu się Tobie, Panie, ukazała się cześć Przenajświętszej Trójcy. Zanurzenie krzyża symbolizuje wierność i oczyszczenie, a świecy – Trójcę Przenajświętszą, która po raz pierwszy objawiła się w czasie chrztu Chrystusa. Niekiedy podczas święcenia wody wierni wypuszczają gołębie — znak Ducha Świętego. Obrzęd kończy się pokropieniem wodą poświęconą w rzece. Kapłan odchodzi. Odprowadza go bractwo cerkiewne z chorągwiami i świecami oraz grupa wiernych. Uczestniczący w święcie Jordanu nabierają wody do butelek i różnych pojemników, którą następnie zanoszą do domu. W ciągu roku poświęcona w ten sposób woda jest używana do praktyk religijnych. W przeszłości służyła jako lek i środek mający oddalić czary i uroki.

Ciekawostki i zwyczaje związane ze Świętem Jordanu:

• prawosławni uważają, że w wodzie, która podczas obrzędu staje się źródłem nowego życia, człowiek umiera dla grzechu i odradza się dla Boga;
• na początku ubiegłego wieku na Huculszczyźnie (obecnie Ukraina) mężczyźni oddawali w czasie obchodów święta Jordan trzy strzały z broni palnej: dwa w powietrze, jeden w wodę, wierząc, że zabieg ten skutecznie odstraszy wilki od pasących się latem w górach stad;
• w okresie międzywojennym chłopcy i młodzi mężczyźni kąpali się w „jordanowej wodzie” bez względu na temperaturę, wierząc że w ten sposób zapewnią sobie zdrowie i siłę;
• po odejściu procesji wierni piją tę wodę i zabierają w naczyniach do domu, by potem przez cały rok służyła jako lekarstwo;
• w przeszłości konewki i dzbanki na wodę ubierano barwinkiem i pasmami czerwonej wełny;
• zgodnie ze starą tradycją, po powrocie do domu, gospodarz obchodził swoje całe gospodarstwo i kropił je przyniesioną wodą, a na drzwiach i oknach kreślił znak krzyża poświęconą kredą aby zły duch nie miał do nich dostępu;
• wodę tę domownicy pili też przed posiłkami przez kilka dni po Jordanie, aby zapewnić sobie zdrowie;
• wodę dawano bydłu w celach leczniczych i ochronnych;
• w niektórych okolicach dziewczęta po przyjściu z cerkwi obmywały się trzykrotnie „jordanową wodą”, wypowiadając przy tym prośbę – zaklęcie, aby oczyściła je z ziemskiego brudu i sprawiła, że znowu staną się czyste jak Świata Preczysta (czyli jak Najświętsza Maryja Panna);
• kto chciał „oczyścić” swoje obejście z wszelkiego zła, a zwłaszcza z czarów, stawał u jego wrót i prosił dziewięć kolejnych osób wracających z nabożeństwa o trochę poświęconej wody. Wlewał ją do jednego naczynia, a następnie szedł poświęcić do cerkwi. Wodą tą kropił całe obejście, sprzęty gospodarskie, żywy inwentarz;
• w ludowej tradycji jeszcze do okresu międzywojennego przestrzegano zakazu prania w rzece przez okres czternastu dni po Jordanie w przekonaniu, że nie godzi się bezcześcić świętej wody;
• od wigilii Bożego Narodzenia do Jordanu kobiety przędły tylko do zmroku, wierząc, że w tym czasie wieczorami odwiedzają domostwa dusze zmarłych i można je niechcący oplątać wysnuwaną przędzą;
• bywa, że chłopcy rozbierają się po uroczystości i wskakują do rzeki, by kąpiel w wodzie poświęconej przyniosła im zdrowie, zabezpieczenie od chorób;
• „Jordańską wodę” przynosi do domów także kapłan chodzący po kolędzie (stąd wizyta duszpasterska zaczyna się zawsze dopiero po Święcie Objawienia Pańskiego).

 

Troparion, ton 1: Gdy chrzczony byłeś, Panie, w wodach Jordanu, objawiła się Trójca najgodniejsza pokłonu. Rodzica bowiem głos dał o Tobie świadectwo, nazywając Ciebie umiłowanym Synem, Duch zaś w postaci gołębicy świadczył o prawdziwości słowa Ojca. Objawiłeś się, Chryste Boże, i świat oświeciłeś, chwała Tobie.

Kontakion, ton 4: Objawiłeś się dzisiaj światu i Światłość Twoja, Panie, zaznaczyła się na nas, rozumnie śpiewających Tobie: Przyszedłeś i objawiłeś się, Światłości niedostępna.

 

Boże Narodzenie

Święto Bożego Narodzenia poprzedzone jest tzw. nawieczerijem; świadczy to o szczególnej wadze nadchodzącej uroczystości (dotyczy to również święta Chrztu Pańskiego). Od najdawniejszych czasów w Kościele Prawosławnym w przededniu wigilii odprawia się nabożeństwo Godzin – zwane Królewskimi Godzinami (Carskije czasy). Godziny Królewskie rozpoczynają się i odprawiane są przy otwartych wrotach królewskich (Carskije wrata – zwane też rajskimi) pośrodku świątyni, przed Ewangelią, położoną na analogion (analoj), jakby dla podkreślenia, że Zbawiciel już nie jest skrywany przez mrok groty-stajenki, lecz chwała Jego promienieje wszystkim ludziom i narodom. Przed czytaniem Ewangelii w każdej z Godzin okadza się świątynię. Kadzenie przed ołtarzem i ikonami wyrażać ma cześć i uszanowanie wobec świętości; gdy zaś obrócone jest ku wiernym, wówczas symbolizuje staranie, aby modlitwa ich była gorliwa i prawdziwie pobożna, i aby z lekkością wznosiła się do nieba, niczym dym kadzidła, zaś łaska Boża tak otaczała wiernych, jak spowija ów dym. Wierni odpowiadają pokłonem – który oznacza ich wdzięczność, gotowość pełnego otwarcia na modlitwę i pragnienie przyjęcia łaski Bożej. Wonny dym w nabożeństwach okresu Narodzenia Pańskiego przypominać ma mirrę i kadzidło, które przywieźli magowie ze Wschodu nowonarodzonemu Królowi Żydowskiemu. Podczas celebrowania Godzin (Czasy – I, III, VI oraz IX) Kościół wspomina proroctwa i zdarzenia, związane z cielesnym Narodzeniem Zbawiciela, Syna Dawidowego. Czytanie ksiąg starotestamentowych proroków Kościół łączy z głoszeniem objawień świętego Pawła i Ewangelistów, zaświadczając o tym, iż oto proroctwa się wypełniły. Natchnionym czytaniom towarzyszą uroczyste śpiewy, pomagające pojąć sens owych czytań. Sam zwyczaj sprawowania przed świętem Bożego Narodzenia nawieczerja jest, bez wątpienia, starodawny. W intencji Kościoła dzień poprzedzający Boże Narodzenie powinien być dniem usilnych przygotowań do godnego powitania Święta. „Przybywajcie, wszyscy wierni, – nawołuje tego dnia Kościół, – podźwignijmy się na obraz Boski, i dojrzyjmy zstąpienie Boskie z wysokości, w Betlejem dane nam oglądać; i umysłem czyści, nieśmy ze sobą cnotliwy prawdziwie żywot […] „starajmy się, by co rychlej przybyć do Betlejem – wraz z mędrcami oddać hołd, przynosząc zaś, jako dary, najwdzięczniejszych uczynków owoce”. Dla najbardziej godnego powitania wielkiego Święta, nasz Kościół w ów dzień poprzedzający – zwany soczelnikiem, a z łacińska wigilią – nakłada na wiernych szczególnie ścisły post. Zabraniając w dniu tym nawet spożywania ryb, Kościół daje błogosławieństwo na spożywanie kutii z miodem wieczorem, po nabożeństwie wieczornym. Jest w tym nawiązanie do starożytnego zwyczaju, kiedy to katechumeni (ohłaszennyje – tj. osoby dorosłe, przystępujące do chrztu) w trakcie przygotowań do chrztu pościli, a zaraz po przyjęciu sakramentu spożywali miód jako symbol słodyczy darów duchowych. W pobożnych rodzinach było w zwyczaju utrzymywanie postu w wigilię Bożego Narodzenia aż do późnego wieczora – kiedy pojawiała się już na niebie pierwsza gwiazda (w takim samym mniej więcej czasie kończy się też celebrowanie nawieczerja) i dopiero wtedy przystępowano do świątecznej wieczerzy. Warto przy tej okazji zauważyć, że już w dawnych czasach poza samą kutią (czyli  gotowanymi w miodzie lub syropie ziarnami pszenicy lub ryżu) stałym składnikiem posiłku wigilijnego był tak zwany uzwar, czyli inaczej, wzwar – gęsty kompot z zagotowanych razem suszonych śliwek, gruszek, wiśni i jabłek. Trzeba jednak podkreślić, że nawet to, jakby się mogło zdawać, „folgowanie łakomstwu” w rzeczywistości utrwalać miało pamięć o Narodzonym, jako że nagromadzenie różnorodnych owoców stanowiło symbol nie tylko obfitości, ale i narodzin; wzwar podawano tradycyjnie z okazji narodzin dziecka w rodzinie. W dawnych kalendarzach liturgicznych (miesiacesłowach) święto Bożego Narodzenia bywało nazywane paschą trzydniową. Stosownie do ważności upamiętnianego wydarzenia, świętowane jest uroczyściej niż pozostałe święta (z wyjątkiem, rozumie się – Zmartwychwstania Pańskiego). W okresie trzech dni – 25,26, 27 grudnia tradycją było przywoływanie wiernych na Liturgię specjalnie uroczystym, świątecznym biciem dzwonów. Święty Jan Chryzostom (Złotousty) nazywa święto Bożego Narodzenia „najczcigodniejszym i najważniejszym ze świąt”, „macierzą wszystkich świąt”. Całonocne Czuwanie przed świętem Bożego Narodzenia zaczyna się od wielkiego powieczerza (w którym jednakże, inaczej niż zwykle, opuszcza się modlitwy końcowe) – zamiast wieczerni, która już była odprawiana wraz z Liturgią. W tym nabożeństwie Kościół swą radość wyraża w szczególności poprzez intonowanie proroczej pieśni Z nami Bóg (S nami Boh). Po odśpiewaniu wielkiej doksologii (sławosłowije wielikoje) odprawiana jest litija z błogosławieniem chleba,pszenicy, wina i oleju, następnie zaś odprawia się jutrznię (utrienia). Podczas Świąt Bożego Narodzenia – nawet gdyby przypadały na środę lub piątek – odstępuje się od wszelkich postów, dotyczy to również jedzenia mięsa.„Od dnia Narodzin Pańskich aż do święta Objawienia (Chrztu Pańskiego) – jak piszą księgi liturgiczne – nijakiego postu, ni stawania na klęczkach nie ma ani w cerkwi, ani w celach mniszych”. Pamiętajmy jednak o tym, aby smaczne i nawet tradycyjne potrawy oraz prezenty, składane pod choinką – choć i one symbolizują dary mędrców ze Wschodu – nie stały się wyłącznymi elementami naszego świętowania. Nie trzeba rezygnować z umieszczania na stole, na choince i w innych ważnych miejscach – innych symboli betlejemskich: gwiazdek, siana, figurek aniołów. Zapalmy w domach prawdziwe, woskowe świece, a przede wszystkim lampki oliwne, łampadki przed ikoną Matki Bożej z Dzieciątkiem. Odmówmy wspólną modlitwę, z troparionem Święta. W okresie świąt Boże Narodzenia duchowni odwiedzają domy swych parafian, ogłaszając chwałę Narodzonego, podobnie jak aniołowie nieśli radość wielkąbetlejemskim pasterzom, obwieszczając im narodziny Zbawcy Świata.

_________________________________________________________________________________________________________________ 

Wprowadzenie do świątyni Przenajświętszej Bogurodzicy (21 listopada / 4 grudnia)

Ewangelia na Niedzielę: Przypowieść o Bogaczu i Łazarzu

Przypowieść zachęca nas, abyśmy w sposób osobisty i zbiorowy żyli uczynkami miłosierdzia, jako jasnym sposobem aby stłumić obojętność. Każdego dnia możemy zwrócić naszą uwagę i pomóc Łazarzom, którzy są wokół nas.

Modlitwy za dusze zmarłych

Pierwsi chrześcijanie zbierali się na nabożeństwa w katakumbach, gdzie Boską Liturgię sprawowali na grobach męczenników. Wspominali wówczas tych, dzięki którym żyli. My postępujemy podobnie. Odwiedzamy groby naszych bliskich, modlimy się za spokój ich dusz zapalamy lampki oliwne, świece bądź znicze. Modlitwa za tych, którzy od nas odeszli, jest przejawem naszej miłości, chrześcijańskim obowiązkiem i powinnością. Za dusze zmarłych modlimy się do Boga w naszych modlitwach indywidualnych, jak również podczas panichid i Boskiej Liturgii. Wierzymy w Bożą miłość do ludzi, w Jego litość, miłosierdzie i dobroć. Nasza modlitwa i modlitewna pamięć potrzebna jest duszom zmarłych, bowiem po rozdarciu duszy i ciała, ciągle żywa dusza bez obumarłego ciała nie jest w stanie zrobić czegokolwiek dla swego zbawienia. Jedynie modlitwa, jałmużna i dobre uczynki pamiętających o niej może pomóc jej w oczekiwaniu na powtórne przyjście Chrystusa i zmartwychwstanie. O tym, jak ważna jest nasza modlitwa czytamy w jednym apoftegmatów ojców pustyni:

Opowiadał abba Makary: "Kiedyś idąc przez pustynię znalazłem czaszkę ludzką, wyrzuconą na powierzchnię ziemi; i kiedy poruszyłem ją laską, czaszka do mnie przemówiła. Zapytałem: «Kto ty jesteś?» Odpowiedziała mi czaszka: «Byłem kapłanem bałwanów, które tu kiedyś czcili poganie; ale ty jesteś Makary, który ma Ducha Świętego: ilekroć się litujesz nad tymi, którzy są w męce piekielnej, i modlisz się za nich, odczuwają trochę ulgi»”. Starzec zapytał: „Na czym polega ta ulga i jaka jest ta męka?” Odpowiedziała czaszka: «Jak wysoko jest niebo nad ziemią, tak głęboka jest otchłań ognia pod nami, a my od stóp do głów zanurzeni jesteśmy w ogniu. I nie możemy sobie wzajemnie spojrzeć w twarz, bo grzbietami przylegamy jeden do drugiego. Otóż kiedy ty modlisz się za nas, częściowo widzimy swoje twarze, i na tym polega nasza ulga”. Starzec zapłakał i rzekł: „O nieszczęśliwy to dzień, w którym narodził się człowiek!” I pytał dalej: „Czy istnieje jeszcze większa męka?” Czaszka odpowiedziała: „Cięższe jeszcze męki znajdują się pod nami”. Starzec pytał: „A kto je cierpi?” Czaszka odrzekła: „Myśmy nie znali Boga, więc doznajemy trochę litości; ale ci, którzy Go znali, a zaparli się Go albo nie wypełnili Jego woli, są tam poniżej nas”. Wtedy starzec wziął czaszkę i pogrzebał ją."

Apoftegmaty Ojców Pustyni, Makary 38(491), cyt. za Pierwsza Księga Starców, Gerontikon, przekład Magdalena Borkowska, OSB, Wstęp, opracownie i redakcja M. Starowieyski, BOK 2, Wydawnictwo M, Kraków 1992, s. 171-172

Modlitewna pamięć o duszach zmarłych potrzebna jest również tym, którzy pozostają przy życiu. Pierwsi chrześcijanie często pozdrawiali się słowami „Pamiętaj o śmierci”? Nie chodziło im przy tym o to, aby obrzydzać sobie życie ciągłym przypominaniem o śmierci, lecz o pomaganie sobie nawzajem w lepszym przeżywaniu życia, aby żyjąc zgodnie z wolą Boga, dzieląc się sobą i swoim życiem z bliźnimi, okazując im miłość, zaskarbić sobie ich modlitwę za naszą duszę i „wieczną pamięć”.

Kondakion,

Ze świętymi daj odpoczynek, Chryste, duszy zmarłego Twego sługi, gdzie nie ma cierpień, smutku i westchnień, lecz życie nie mające końca.

Ikos:

Sam jeden jesteś nieśmiertelny, który stworzyłeś i ukształtowałeś człowieka, jesteśmy bowiem śmiertelni i z ziemi stworzeni, i do tejże ziemi powrócimy, jak rozkazałeś. Ty, który mnie stworzyłeś, rzekłeś do mnie, że jestem ziemią i do ziemi powrócę, dokąd pójdziemy wszyscy ludzie. Nadgrobny czyniąc płacz śpiewamy pieśń: Alleluja.

W cerkiewnym kalendarzu liturgicznym szczególne dni modlitwy i pamięci o zmarłych naszych przodkach:   

– Soboty Rodzicielskie (modlitwa powszechna za zmarłych przodków przed Wielkim Postem i przed Pięćdziesiątnicą)

– Sobota II  Wielkiego Postu

– Sobota III Wielkiego Postu

– Sobota IV Wielkiego Postu

– Wtorek II tygodnia po święcie Paschy

– Sobota  św. Dymitra

 

Referat na niedzielę-Tajemnica zła i grzechu według nauki prawosławnej.

Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj
(Rzym. 12, 21)(1)

Każdego dnia w radiu, telewizji i w prasie możemy usłyszeć lub przeczytać wiadomości o podobnej lub następującej treści: Dziewięć dni stycznia w Polsce, od piątku do soboty. 9 osób się spaliło. 2 zaczadziały. 49 poniosło śmierć w wypadkach drogowych. Ponad 60 w katastrofie budowlanej w Katowicach, a wcześniej - 2 w Ostrowcu Świętokrzyskim. Na cmentarzach przybędzie grubo ponad 100 grobów z tabliczką: zginął śmiercią tragiczną. Od lat nie zdarzyło się tyle takich śmierci w kilka dni(2). Wiadomości o mordach, grabieżach, katastrofach, klęskach żywiołowych i innych tragediach lawinowo nas zalewają. Ze swoich osobistych doświadczeń również doskonale wiemy, jak wiele na świecie jest zła i jak trudno z nim walczyć.

Jakże wymowny jest tytuł cytowanego artykułu: Kto rządził tymi sekundami? W Księdze Rodzaju możemy przecież przeczytać o dziele stworzenia: A Bóg widział, że wszystko, co uczynił było bardzo dobre (Rdz. 1, 31). Tymczasem Jezus Chrystus naucza nas, aby modlić się słowami "Modlitwy Pańskiej", w której jest zapisane: (...) ale nas zachowaj ode złego (Mt. 6, 13). Ta antynomia od samego początku rodziła pytania o źródło pochodzenia zła i o sposób pojawienia się jego w świecie, skoro wszystko, co zostało stworzone przez Boga było dobre. Problem pochodzenia i natury zła należy do najbardziej złożonych filozoficznych i teologicznych problemów. Ludzkie marzenie o sprawiedliwości i odzyskaniu sensu życia we wszystkich epokach wyrażało się w dążeniu do pojęcia istoty zła i usprawiedliwieniu jego obecności w świecie. Także i w dzisiejszych czasach ludzie wierzący zastanawiają się nad przyczyną chorób, nieszczęść i śmierci. Szukają odpowiedzi na pytanie, dlaczego mają miejsce kataklizmy, wypadki i dlaczego na świecie jest tyle ludzkiego cierpienia.

Pytanie o zło rodzi się z rozbieżności, jaka istnieje między dążeniami ludzkiego serca do szczęścia i harmonii, a rzeczywistością, która jest bolesna i jakby rozdwojona. Nie rozumiem bowiem tego, co czynię, bo nie czynię tego, co chcę, ale to, czego nienawidzę - to właśnie czynię (...). Jestem bowiem świadom, że we mnie, to jest w moim ciele, nie mieszka dobro; bo łatwo przychodzi mi chcieć tego, co dobre, ale wykonać - nie. Nie czynię bowiem dobra, którego chcę, ale czynię właśnie zło, którego nie chcę - stwierdza apostoł Paweł w "Liście do Rzymian" (Rzym. 7, 15-19). Zło często łączy ze sobą dwa elementy: z jednej strony to cierpienie lub nieszczęście, z drugiej zaś wina i grzech. Ponadto jest ono tym, z czym się stykamy - choroba, śmierć - a także tym, co w nas tkwi - nienawiść, pożądanie. Zło ma więc podwójny przedmiot - grzech i cierpienie, bywa także dwojako ujmowane. Można je bowiem rozpatrywać jako problem metafizyczny: "co to jest zło?", "skąd pochodzi?" - stanowi to zadanie filozofii. Ale można je także ujmować jako problem duchowy: "dlaczego człowiek grzeszy?", "dlaczego Bóg pozwala na istnienie świata, w którym niewinni cierpią i umierają?" - i to jest dziedzina religii. Na przestrzeni wieków powstało mnóstwo koncepcji filozoficznych i nauk religijnych poświęconych temu właśnie problemowi. Chrześcijański pisarz, żyjący pod koniec IV wieku, tak oto go sformułował: Albo Pan Bóg chce wykorzenić zło, lecz nie może tego zrobić; albo On może to zrobić, lecz nie chce; albo zaś On i nie może, i nie chce tego. Jeżeli On chce, lecz nie może, znaczy, że jest On bezsilny, a to przeczy Jego naturze. Jeżeli On może, lecz nie chce, to znaczy, że jest słaby, a to też przeczy Jego naturze. Jeżeli zaś On i nie chce, i nie może, to On jednocześnie jest bezsilny i słaby, a w ten sposób nie może być Bogiem. Lecz jeżeli On to chce i może, a to jedynie odpowiada Jego naturze, to skąd bierze się zło i dlaczego On jego nie wykorzeni?(3)

Pierwsze rozwiązanie jest takie, że skoro istnieje zło, Bóg nie istnieje. To odpowiedź ateizmu filozoficznego. Drugie rozwiązanie opiera się na myśleniu, że Bóg dopuszcza zło świadomie, że stwarza nieszczęścia, mając na celu dobro wyższe. Zło byłoby konieczne dla harmonii świata. Takie było stanowisko stoików. Trzecie rozwiązanie polega na oddzieleniu Boga od świata, w którym zło jest możliwe. Taka była intuicja Platona. Filozof ten pisał: Bóg, skoro jest dobry, nie może być przyczyną wszystkiego, jak mówi się powszechnie. Dobrych rzeczy nikomu innemu nie zawdzięczamy, ale dla złych trzeba szukać jakiś innych przyczyn - tylko nie Boga(4). Według Platona, demiurg (stwórca) utworzył świat doczesny z materii, która jest preegzystująca, wieczna i bezładna z natury. Powodu niedoskonałości świata stworzonego należy więc szukać w tym, że świat ma w swoim składzie cielesność i pierwiastek tkwiący w jego naturze. W nim było wiele nieporządku, zanim jeszcze wszedł w skład dzisiejszego świata. Bo od swego organizatora świat dostał wszystko dobre. A co się tylko w świecie dzieje przykrego i niesprawiedliwego, to wszystko pochodzi z poprzedniego stanu(5). Przyczyną zła jest zatem materia. Również według Arystotelesa, materia jest tym, co daje złu swą trwałość, jeśli nazwie się zło wynikiem oporu materii przeciwko formie(6). Dualizm natomiast zakłada w świecie działanie dwóch równorzędnych sił, dwóch bogów - jednego odpowiedzialnego za dobro i drugiego za zło. Mazdaizm irański, którego twórcą był Zaratustra, boga prawdy i światła nazywa Ormuzd, a boga kłamstwa i ciemności - Aryman(7). Gnostycy (Bazyliades i Walentynian) zaś stworzyli długie ogniwa emanacji, w których eon demiurg zostaje oddalony od Boga - źródła dobra. Podobne poglądy głosił Mani w III wieku. Podjął on próbę usprawiedliwienia Boga z odpowiedzialności za zło. Mani przedstawia zło jako wynik przypadłościowego zmieszania królestwa światłości z królestwem ciemności. Zmieszanie to nastąpiło w wyniku ataku ciemnej materii przeciwko światłu. W systemie Maniego, Bóg - światło jest całkowicie obcy złu, które jest mu współwieczne.

Prawosławna teologia inaczej tłumaczy przyczynę istnienia zła w świecie. Odpowiedzi na pytania o przyczynę i naturę zła mogą udzielić nam Ojcowie Kościoła. Św. Bazyli Wielki w traktacie "O tym, że Bóg nie jest sprawcą zła" definiuje, czym jest zło oraz odpiera zarzuty, iż to Bóg jest stwórcą nikczemności i cierpienia. Według niego, zło nie jest rzeczywistością substancjalną, ale tylko brakiem dobra. Zło nie jest ani boskie, ani wieczne (jak utrzymywał Mani), ani nawet stworzone. Zło, które nie jest ani niestworzone, ani stworzone, nie istnieje samoistnie - jest tylko przeciwieństwem dobra: Zło nie jest istniejącym żywym bytem, ale stanem duszy przeciwnym cnocie, pochodzącym z lekkomyślnego odrzucenia dobra [B56](8). Również brat św. Bazylego - św. Grzegorz z Nyssy głosił tezę o nieistnieniu zła, które jest jedynie nieobecnością lub brakiem dobra. Według niego, boska natura, która jest ponad wszelkim dobrem, nie może otrzymać nic spoza siebie: Poza nią jest tylko zło, którego byt polega - choć brzmi to dziwnie - na niebycie. Zło bowiem oznacza odebranie bytu. Prawdziwy byt przysługuje tylko naturze dobra. To, co nie istnieje, nie jest bytem(9). Aby lepiej wytłumaczyć swój sposób myślenia, św. Grzegorz stosuje metaforę wzroku: Jak widzenie jest czynnością natury, a ślepota brakiem tej czynności, tak i cnota jest przeciwieństwem nieprawości. Nie można inaczej zła pomyśleć, jak odsunięcie od dobra. Jak po usunięciu światła wdziera się zaraz ciemność, w jego zaś obecności ustępuje, tak też jak długo jest dobro w naturze, zło nie ma swego istnienia. Ustąpienie dobra to powołanie jego przeciwieństwa [B78]. Natomiast św. Maksym Wyznawca twierdził, że zło jest niedostatkiem naturalnej energii, nieprawidłowym jej ruchem; samo w sobie jest niezależne od tej energii, jest niebytem(10).

Odpowiedź Ojców Kościoła, że zło jest brakiem, wadą, niedoskonałością; że nie jest naturą, ale tym, czego brakuje naturze, aby być doskonałą, wystarczała do zwyciężenia manichejczyków i gnostyków, ale jest bezsilna wobec rzeczywistości zła doświadczanego przez nas wszystkich, wobec zła obecnego i działającego w świecie. Interpretacje te mogą odpowiedzieć jedynie na pytania stawiane przez umysł, ale tylko w ograniczonym stopniu odnoszą się do niepokoju ludzi, którzy muszą stawiać czoła rzeczywistym nieszczęściom. Włodzimierz Łosski w swojej "Teologii dogmatycznej" zaznacza, że w "Modlitwie Pańskiej" nie prosimy "uwolnij nas od zła", to jest od wszelkiego zła w ogóle, lecz "uwolnij nas od Złego" - od konkretnej osobowości, osoby wcielającej w życie zło(11).

Św. Bazyli Wielki wprowadza natomiast rozróżnienie między złem, które odczuwamy, oraz tym ze swej natury. Do pierwszej kategorii należy wszystko to, co odczuwamy jako przykre i bolesne, tj. chorobę ciała, rany na ciele - zło fizyczne, a także niedostatek rzeczy koniecznych, poniżenia, strata majątku, utrata bliskich, klęski żywiołowe, plagi - zło kosmologiczne. Wszystko to jest złem jedynie pozornym, gdyż nie dotyka ono samej wartości człowieka. Wartość ta nie tkwi bowiem ani w bogactwie, ani w zdrowiu, ani w reputacji, ani w swobodzie poruszania się, ani nawet w życiu fizycznym, lecz w prawości życia i myślenia. Dlatego do drugiego rodzaju należy zaliczyć zło, które pozostaje zależne od nas, tzn. niesprawiedliwość, rozwiązłość, brak rozwagi, tchórzostwo, zawiść, zabójstwa, otrucia, a także wszystkie inne tego rodzaju choroby, które plamią duszę stworzoną na obraz Stwórcy i zaciemniają jej piękno [B58]. Jest to zło rzeczywiste, które nie jest naturą, ale stanem natury. Jest, jak to określa Włodzimierz Łosski, jakby chorobą, pasożytem istniejącym dzięki tej naturze, na której pasożytuje(12). Prawdziwym złem, a więc złem moralnym jest grzech, a złym jest grzesznik. Grzech oddziela bowiem od Boga, a takie oddzielenie jest dla człowieka największym nieszczęściem. Św. Jan Chryzostom mówi, że aby określić, czym jest dla człowieka zło, najpierw trzeba zastanowić się nad tym, co dla niego jest dobrem, a wszystko, co nie jest dobrem, będzie złe. Największym dobrem, szczęściem dla człowieka jest oglądanie, kontemplacja Boga, a więc najwyższym złem będzie nieznajomość Boga i oddzielenie od Niego(13). Złem rzeczywistym, którego unika Hiob, cierpliwie znosząc pozorne nieszczęścia, byłoby bluźnierstwo, które oddzieliłoby go od Boga, podczas gdy zjednoczenie z Bogiem jest największym szczęściem.

Św. Bazyli Wielki uważa, że zło nie jest tyle brakiem dobra, co wynikiem samowoli człowieka. Człowiek może bowiem powstrzymać się od rozpusty, bądź oddać się złym uczynkom: Tak też zło nie ma własnego istnienia, lecz jest następstwem uszkodzenia duszy. Nie jest ono bowiem ani zrodzone, jak twierdzą bezbożni, którzy za równą dobrej naturze uważają złą, jakoby obydwie były bez początku i wyprzedzały stworzone, ani też nie jest zrodzone. Jeśli wszystko od Boga pochodzi, to jak zło może pochodzić od dobrego? Ani bowiem brzydota nie rodzi się z piękności, ani złość z cnoty [B65]. Także św. Grzegorz z Nyssy stwierdza, że Bóg nie stworzył zła: Żadne zło nie ma początku w woli Bożej. Nie można byłoby bowiem ganić zła, gdyby Bóg był jego sprawcą i ojcem. Zło jest wynikiem wolnej woli człowieka, stąd nie można za nie winić Boga. Stwórca pragnął wolności, nie chciał natomiast jej złego użycia: Każde zło ze swej natury jest ograbieniem dobra. Samo w sobie nie jest ono niczym i nie ma własnego istnienia. Bo żadne zło nie istnieje samo w sobie poza wolą, lecz stąd nosi tę nazwę, iż nie jest dobrem. Niebyt nie istnieje, toteż Ten, który stworzył tylko to, co istnieje, nie może być stwórcą tego, co nie istnieje. (…) Zło wyrasta z wnętrza człowieka, z jego wolnej woli, kiedy dusza odstąpi od dobra. (…) Jeśli ktoś w pełnym świetle zamknie oczy, nie może winić słońca, że nic nie widzi. (…) Sami wybraliśmy zło, mieszając ze swą naturą jakby z miodem zaprawioną trucizną pożądliwości [B72].

Bóg zatem nie jest sprawcą ani zła, ani cierpienia. Współczesny teolog, archimandryta Alipij, pisze: Bóg jest jedynym, który może przemienić zło w dobro. Jak więc możemy powiedzieć, że jest twórcą zła(14). Susze, trzęsienia ziemi, powodzie, epidemie, akty przemocy i innego rodzaju nieszczęścia, które dotykają poszczególnych ludzi, jak i całe narody, są jedynie dopustem Bożym, aby powstrzymać narodziny prawdziwego zła, którego twórcą jest obdarzony wolną wolą człowiek, łamiący Boże przykazania. Św. Bazyli podkreśla: Należy uważać, że cierpienia ciała i zewnętrzne trudy są dla powstrzymania grzechu. Bóg zatem usuwa zło. Zło więc nie pochodzi od Boga. Także lekarz usuwa chorobę, a nie wprowadza jej do ciała. Zniszczenia miast, trzęsienia ziemi i powodzie, klęski wojsk, rozbicia okrętów i wszelkie inne katastrofy dotykające ludzi, jakie pochodzą z ziemi, morza, z powietrza albo od ognia, czy z jakiejkolwiek innej przyczyny, zdarzają się po to, by opamiętali się ci, co pozostali przy życiu. Powszechną złość Bóg karci powszechnymi biczami [B69]. Stwórca zsyła chorobę na tych, którym jest lepiej, aby mieli skrępowane ciało niż pogrążali się w grzechu. Bóg również odbiera bogactwo tym, którzy nie potrafią z niego korzystać i czynią zło: Ja jestem, Ja jeden, i nie ma ze Mną żadnego boga. Ja zabijam i Ja sam ożywiam, Ja ranię i Ja sam uzdrawiam - głosi "Księga Powtórzonego Prawa" (Pwt. 32,39). Bóg jak dobry Ojciec daje nam przestrogę: "Uważaj, zło czyha na ciebie, kusi, ale ty masz nad nim panować - Grzech waruje u wrót i łasi się do ciebie, a przecież ty masz nad nim panować (Rdz. 4, 7). Grzech jak dzikie zwierze leży u bram serca i czeka, by się do niego wedrzeć. To zwierzę przypomina rajskiego węża, który kusił Ewę, a człowiek dał mu miejsce w swoim sercu, w swojej woli.

Człowiek, korona stworzenia, nie został powołany do bytu z domieszką zła, lecz obdarzony duszą, która dzięki jego przebywaniu w łączności z Bogiem była czysta. Człowiek ze swej natury jest zdolny do poznania Boga i kochania Go, a zło wybrał dlatego, że, jak twierdzi przywoływany już Włodzimierz Łosski, zostało mu ono… podpowiedziane (!)(15). I w tym właśnie rola węża. Apostoł Jan w swoim liście pisze, że na początku zgrzeszył diabeł (1J. 3, 8). Prawdziwy początek zła znajduje się więc w upadku anioła. Św. Bazyli Wielki mówi, że diabeł, zwany również szatanem jest istotą bezcielesną, upadłym aniołem, który wykorzystując wolną wolę, oddalił się od Stwórcy. Poprzez to stał się przeciwnikiem dobra oraz pomocnikiem naszego grzechu i oskarżycielem [B72]. Jak podkreśla św. Bazyli, szatan jest zły, ponieważ ma zło z wolnego wyboru, a nie dlatego, że jego natura jest przeciwieństwem dobra [B72]. Św. Grzegorz z Nyssy podstawy upadku lub raczej jego możliwość anioła widzi w fakcie, że jest on istotą stworzoną, a wszystko, co stworzone jest siłą rzeczy podatne na zmiany, gdyż samo stworzenie stanowiło zmianę w stosunku do nicości. Anioł jednak, zamiast trzymać swą myśl skierowaną ku Bogu, z powodu przesytu dobra odwrócił ją od Bożego światła: Jak każdy, kto zamyka powieki na światło słońca i widzi wtedy tylko ciemność i on ujrzał tylko to, co przeciwstawia się dobru [B92]. Od momentu tego pierwotnego "odwrócenia się" zło rodzi się przez proste prawo ciążenia: Gdy więc ów duch raz odwrócił się od dobra i przechylił się ku złu, jak kamień oderwany od górskiego szczytu i własnym ciężarem staczający się w przepaść, zerwał łączność z dobrem i zezwolił na grzech, i przez własną siłę, jakby pchany jakimś ciężarem, spadł na krańce przewrotności [B92]. Diabeł stał się wrogiem człowieka, ponieważ opanowała go choroba zawiści i pozazdrościł nam godności. Wedle słów św. Bazylego: Widząc bowiem, że sam został strącony spośród aniołów, nie zniósł, aby człowiek, ulepiony z ziemi, poprzez postęp duchowy wzniósł się do godności aniołów [B73]. Kusząc człowieka, którego Stwórca uczynił niewiele mniejszym od istot niebieskich, chwałą i czcią uwieńczył (Ps. 8(9)6) sprowadził go na drogę występku - pod postacią węża z "Księgi Rodzaju" (3, 1), który jest także starodawnym wężem z "Apokalipsy" (12, 9), podaje Ewie zakazany owoc z drzewa poznania dobra i zła. Owoc sam w sobie nie był jeszcze złem, niewłaściwa była decyzja człowieka podjęta w świadomym akcie wolnej woli(16). Od tej pory toczy się nieustanna walka z siłami ciemności, zgodnie ze słowami Stwórcy: Wprowadziłem nieprzyjaźń między ciebie [szatana], a niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje, a potomstwo jej: ono zmiażdży ci głowę, a ty ugodzisz je w piętę (3, 15). O upadku prarodziców mówi św. Tichon Zadoński: Och umiłowane Boże Stworzenie, człowieku! W jaki stan, w jakież nieszczęście i hańbę wpadłeś przez podstęp węża! Gdzie twoje piękno, którym przyoblekł cię Stwórca? Gdzie cześć, którą On na początku ciebie obdarzył? Gdzie Boży obraz i podobieństwo, według których zostałeś stworzony? Gdzie szczęście, do którego zostałeś powołany? Zazdrościł zły wąż naszemu szczęściu i naniósł nam nieuleczalną ranę, pozbawił nas naszego szczęścia. Poznaliśmy dobro i zło poprzez własne doświadczenie: utraciliśmy dobro - i poznaliśmy dobro; upadliśmy w zło - i poznaliśmy zło(17).

Od momentu upadku zło przez cały czas towarzyszy ludzkiemu życiu. Upadek człowieka, grzech pierworodny przyniósł efekty zarówno fizyczne, jak i moralne. Gdy człowiek sprzeciwił się Boskiemu zakazowi - z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci jeść (Rdz. 2, 17) - dusza zaczęła cierpieć różnoraką niemoc i nabyła skłonność do zła. W zakresie moralności efektem upadku jest podleganie istot ludzkich rozczarowaniu, znudzeniu, depresji. Praca, która miała stanowić źródło radości człowieka i sposób jedności z Bogiem, stała się odtąd czymś wykonywanym przeważnie niechętnie, w pocie czoła (Rdz. 3, 19). Jeśli chodzi o sferę materialną, istoty ludzkie zostały objęte bólem, chorobami, słabością i rozkładem ciała w starszym wieku. Radość kobiety z wydania na świat nowego życia została zmieszana z bólem rodzenia (Rdz. 3, 16). W efekcie upadku ludzie zaczęli również podlegać oddzieleniu duszy od ciała podczas fizycznej śmierci, albowiem zapłatą za grzech jest śmierć, a łaska przez Boga dana - to życie wieczne w Chrystusie Jezusie, Panu naszym (Rzym 6, 23). Jak wyjaśnia św. Bazyli Wielki, Bóg bowiem jest życiem, a pozbawienie życia to śmierć [B78], dlatego też człowiek oddalając się od źródła Dobra i Doskonałości dobrowolnie się poddał władzy śmierci, bo oto giną ci, którzy od ciebie odstępują (Ps. 72(73)27). Jednak śmierci nie należy rozumieć jako kary, lecz jako sposób wyzwolenia. W swym miłosierdziu Bóg nie chciał bowiem, aby ludzie żyli nieskończenie długo w tym upadłym świecie i dlatego zapewnił sposób ucieczki. Albowiem śmierć nie jest końcem życia, ale początkiem jego odnowy. Rozdzielając ciało od duszy podczas śmierci, Bóg postępuje jak garncarz, który, kiedy jego dzban na kole zostaje zniszczony i pokręcony, łamie glinę na kawałki celem uformowania jej od nowa(18). Podkreśla to tekst prawosławnego pogrzebu:

Niegdyś stworzyłeś mnie z niczego,
I uhonorowałeś mnie Twoim Boskim obrazem;
Ale kiedy nie posłuchałem przykazania,
Na powrót wróciłeś mnie do ziemi, od której zostałem wzięty.
Poprowadź mnie z powrotem ku Twemu podobieństwu,
Przywracając mi moje dawne piękno(19)

Śmierć nie jest czymś, za co można kierować zarzuty do Boga, ponieważ jedyną złą rzeczą w śmierci jest tylko ryzyko pójścia do piekła, ale to zależy już tylko od nas, ponieważ i w tym względzie Bóg pozostawił nam wolny wybór.

Złamanie boskiego zakazu było nie tylko aktem nieposłuszeństwa, lecz również momentem dostrzeżenia własnej nagości przez pierwszych ludzi: A wtedy otworzyły się im obojgu oczy i poznali, że są nadzy (Rdz. 3, 7). Od tego momentu Adam i Ewa zaczęli wstydzić się własnej golizny, której wcześniej nie uświadamiali sobie, gdyż jak wyjaśnia św. Bazyli, trzeba było nie znać nagości, aby umysł człowieka nie był pociągany do wypełniania tego, czego brakuje, i nie myślał o okryciach i o tym, co może zapobiec nagości i by w ogóle troską o ciało nie był odciągany od stałego patrzenia się na Boga [B67]. Przygotowane przez Stwórcę anielskie odzienie, które miało być nagrodą za cnotę, nie zostało im darowane. Spletli więc gałązki figowe i zrobili sobie przepaski (Rdz. 3, 7). Bóg użył obłudy szatana w celu ćwiczenia naszych dusz, podobnie jak lekarz używa jadu żmii, by przyrządzić zbawienne lekarstwa [B78]. Kiedy dostrzegliśmy już więc swoją nagość, jak pisze czternastowieczna angielska pisarka mistyczna Julia z Norwich, zła nie powinno się unikać, lecz uczestniczyć w nim, a przez uczestnictwo je pojąć i dopiero wtedy, dzięki zrozumieniu, wybawić i przeobrazić(20). Postępując zgodnie z Boskimi przykazaniami wyeliminujemy zło, a Ojciec mój przez to dozna chwały, że owoc obfity przyniesiecie i staniecie się moimi [Chrystusa] uczniami (J. 15, 8). Wedle bowiem słów św. Bazylego, szatan pozostaje więc przeciwnikiem człowieka - z powodu naszego upadku, jaki niegdyś nastąpił wskutek jego podstępu. Pan zarządził nam walkę z nim, abyśmy znów walczyli przez nasze posłuszeństwo i odnieśli zwycięstwo nad nieprzyjacielem [B76]. Należy pamiętać jednak, że własnymi siłami nie jesteśmy w stanie go pokonać, ale niezależnie od tego, jak głębokie jest piekło, w którym już się znajdujemy, jeszcze głębiej znajduje się oczekujący nas Chrystus.

Przypisy:

1. Wszystkie cytaty z Pisma Świętego pochodzą z: Biblia Tysiąclecia. Poznań 2000.
2. "Polityka", nr 6/2006, s. 5.
3. A. Duczenko: Czy istnieje zło? [w: ] www.yandex.ru
4. Platon: Państwo. Tłum. W. Witwicki. Warszawa 1948, s. 114.
5. Platon: Polityk. Tłum. W. Witwicki, [w:] Platon: Dialogi. T. 2. Warszawa 1999, s. 523.
6. Por. Arystoteles: Metafizyka. Warszawa 2003, s. 38.
7. Religia - encyklopedia PWN. T. 4. Red. T. Gadacz i B. Milerski. Warszawa 2001, s. 262.
8. Wszystkie cytaty pochodzą z: Bóg i zło. Pisma Bazylego Wielkiego, Grzegorza z Nyssy i Jana Chryzostoma. Red. J. Naumowicz. Kraków 2004. w nawiasie podaję skrót i numer strony [B56].
9. Św. Grzegorz z Nyssy: O duszy i zmartwychwstaniu. Tłum. W. Kania. Warszawa 1974, s. 60.
10. Św. Maksym Wyznawca: Upadek człowieka w grzech, [w:] www.yandex.ru
11. W. Łosski: Teologia dogmatyczna. Tłum. H. Paprocki. Białystok 2000, s. 63.
12. Ibidem, s. 63.
13. Por. Bóg i zło…, op. cit., s. 112.
14. archim. Alipij i archim. Isaija: Dogmatičeskoje bogoslovije. Siergiew Posad 1999, s. 117.
15. W. Łosski, op. cit., s. 64.
16. Utożsamienie zła z zakazanym owocem oznaczałoby przypisanie złu natury; stałoby się ono wówczas substancjalne, co przeczy myślom Ojców Kościoła.
17. Św. Tichon Zadoński, www.cerkiew.pl
18. Por. Jr. 18, 1-6.
19. Cyt. za: K. Ware: Prawosławna droga. Białystok 1999, s. 64.
20. Cyt. za: K. Ware, op. cit., s. 70.
Literatura:
archim. Alipij i archim. Isaija: Dogmatičeskoje bogoslovije. Siergiew Posad 1999.
Arystoteles: Metafizyka. Warszawa 2003.
Biblia Tysiąclecia. Poznań 2000.
Bóg i zło. Pisma Bazylego Wielkiego, Grzegorza z Nyssy i Jana Chryzostoma. Red. J. Naumowicz. Kraków 2004.
A. Duczenko: Czy istnieje zło? [w: ] www.yandex.ru
Platon: Państwo. Tłum. W. Witwicki. Warszawa 1948.
Platon: Polityk. Tłum. W. Witwicki, [w:] Platon: Dialogi. T. 2. Warszawa 1999.
"Polityka", nr 6/2006.
Religia - encyklopedia PWN. T. 4. Red. T. Gadacz i B. Milerski. Warszawa 2001.
Św. Grzegorz z Nyssy: O duszy i zmartwychwstaniu. Tłum. W. Kania. Warszawa 1974.
Św. Maksym Wyznawca: Upadek człowieka w grzech, [w:] www.yandex.ru
W. Łosski: Teologia dogmatyczna. Tłum. H. Paprocki. Białystok 2000.
K. Ware: Prawosławna droga. Białystok 1999
Św. Tichon Zadoński, www.cerkiew.pl

Bracia i Siostry!

 

W związku z prowadzonymi wewnątrz naszej świątyni pracami, w imieniu parafii proszę o ofiary na ten cel. Wszelkie wpłaty można dokonywać na konto parafialne, lub bezpośrednio u starosty cerkiewnego. Zapraszam do świątyni na nabożeństwa w celu zapoznania się z naszą sytuacją. 

 

Chrystos Woskresie!

23.04.2022 w Wielką Sobotę po zakończonej świętej Liturgii oraz oświęceniu wielkanocnych pokarmów udałem się do:

- Wyższego Seminarium Duchownego Metropilii Warmińskiej Hosianum;

- Państwowego Ośrodka Wypoczynkowego w Łańsku;

- Archidiecezjalnego Ośrodka Charytatywnego Caritas Archidiecezji Warmińskiej w Rybakach;

- Domu Opieki "LELEKA" w Szczepkowo Borowe (powiat nidzicki).

Spotkałem się wiernymi, oświęciłem pokarmy, wspólnie wznieśliśmy modlitwy do Zmartwychwstałego Chrystusa oraz pozdrowiliśmy się z okazji święta Paschy. Dziękuję wszystkim którzy pomogli w zorganizowaniu spotkań.

 

 

 

Sakrament św. Chrztu oraz Bierzmowania w Rybakach

10.04.2022

W niedzielę po świętej Liturgii dokonano sakramentu św. Chrztu oraz Bierzmowania. Ta uroczystość miała miejsce w ośrodku Caritas w Rybakach. Podniosły i radosny sakrament przepełniony bólem i tęskotą za swoją Ojczyzną. Dziękuję Dyrektorowi ośrodka za pomoc w zorganizowaniu ceremoniału.

Modlitwa w Łańsku

10.04.2022

W Niedzielę po południu miało miejsce spotkanie z prawosławnymi osobami z Ukrainy, przebywającymy w Ośrodku Wypoczynkowym w Łańsku. Odśpiewano Akatyst do Matki Bożej oraz wspólnie modlono się za pokój na Ukrainie. Odsłużono również krótką Panichidę za wszystkich którzy zgineli w obronie swojej ojczyzny - Ukrainy.

 

 

Nowe szaty w naszej świątyni.

10.04.2022

Dzięki inicjatywie oraz zaangażowaniu kilku naszych parafian, olsztyńska świątynia wzbogaciła się o nowe szaty w kolorze fioletowym. Przygotowywane są również szaty w kolorze białym, złotym oraz niebieskim. Do przygotowania wszystkich szat potrzebny jest materiał, który został zakupiony z Waszych ofiar oraz datków na tacę. Koszt zakupu materiału na jeden komplet szat to ponad 1000 PLN. Robocizna gratis. W tym miejscu szczególne podziękowania kieruję do osób które zajęły sie szyciem. Jeżeli ktoś pragnie wesprzeć naszą inicjatywę to można wpłacać ofiary na konto parafialne, bądź bezpośrednio u starosty cerkiewnego.

Dziękuję za wszelkie ofiary.

 

 

 

Śmierć nie zna granic

 

23.03.2022

W Naszej parafii dzisiejszego dnia miał miejsce pogrzeb ś/p Pani Tatiany Markevych. Pani Tatiana, według ciała jest nam wszystkim obca, natomiast według ducha była naszą prawosławną siostrą w Chrystusie. Dlaczego postanowiłem napisać kilka słów o tym smutnym wydarzeniu? Ś/p Pani Tatiana, Ukrainka z pod pięknego niegdyś miasta Kijowa musiała opuścić swój dom z powodu wojny. Chciała znaleźć schronienie na obcej ziemi. Bóg powołał ją do siebie a ciało na zawsze spoczęło w obcej warmińskiej ziemi gdzię będzie oczekiwało na powtórne przyjście Zbawiciela. Ceremonia pogrzebu odbyła się tylko w obecności kapłana. Jesteśmy zobowiązani wznosić modlitwy za duszę ś/p Pani Tatiany. Wiecznaja Pamiati!

 

 

 

Niezbędna pomoc dzieciom - uchodźcom wojennym z Ukrainy

22.03.2022

Bracia i siostry!

Pragnę Was poinformować, że w wyniku współpracy parafii prawosławnej w Olsztynie ze Szkołą Podstawową nr 1 im. Ryszarda Knosały w Olsztynie organizowana jest zbiórka niezbędnych materiałów edukacyjnych dla dzieci uchodźców wojennych z Ukrainy. Na chwilę obecną w Szkole Podstawowej nr 1 im. Ryszarda Knosały w Olsztynie przyjęto i wdrożono do systemu nauczania 60 dzieci. Dyrekcja w trybie nadzwyczajnym organizuje zajęcia dydaktyczne dla najmłodszych. Pani Dyrektor zwrociła się z apelem o pomoc w zbiórce niezbędnych pomocy dydaktycznych.

Nasza parafia natychmiast zareagowała na apel Dyrekcji. Dzięki wsparciu Prawosławnego Ośrodka Miłosierdzia "Eleos" - Diecezji Białostocko-Gdańskiej, zebrano kwotę 3 tysięcy złotych. Za zebraną sumę zakupiono niezbędne rzeczy. W dniu dzisiejszym materiały przekazano dla dzieci. W imieniu dzieci serdecznie dziękuję darczyńcom za pomoc.

W dalszym ciągu zbieramy: kredki, ołówki, długopisy, farbki, bibuły, plastelinę, kleje w sztyfcie, etc.

Razem możemy więcej! Dziękuję za wszelką Pomoc!

 

 

 

 

Druga rocznica śmierci ks. mitrata Aleksandra Szełomowa

20.03.2022

29.03.2022 wypada druga rocznica śmierci ks. mitrata Aleksandra Szełomowa - wieloletniego proboszcza olsztyńskiej parafii. Święta Liturgia oraz Panichida w intencji spokoju duszy, świętej pamięci ks. Aleksandra będzie miała miejsce w sobotę 26.03.2022 o godzinie 9.00. Wszystkich serdecznie zapraszam.

Wieczna Twoja Pamięć Ojcze Aleksandrze!

 

 

Spotkanie z uchodźcami wojennymi z Ukrainy w Rybakach

19.03.2022

W Piątek 18.03.2022 miało miejsce spotkanie proboszcza prawosławnej parafii w Olsztynie z uchodźcami wojennymi przebywającymi w Archidiecezjalnym Ośrodku Charytatywnym w Rybachach (Caritas Archidiecezji Warmińskiej Kościoła rzymsko-Katolickiego). Dzięki uprzejmości Dyrektora Ośrodka w Rybakach - ks. Dariuszowi Sonak mogłem spotkać się w kaplicy ośrodka z osobami wyznania prawosławnego. Odsłużono akafist do Matki Bożej, po czym wspólnie pomodlono się o pokój na Ukrainie. Po wspólnej modlitwie kontynuowaliśmy spotkanie omawiając obecną sytuację na Ukrainie. Na chwilę obecną w Ośrodku przebywa 200 rodzin głównie wyznania prawosławnego.

 

 

 

 

Spotkanie w sprawie dzieci z Ukrainy przebywających w Olsztyńskim Szpitalu Dziecięcym

 

19.02.2022

W sobotnich godzinach popołudniowych w Kurii Archidiecezji Warmińskiej, Kościoła Rzymsko-Katolickiego, miało miejsce spotkanie proboszcza parafii prawosławnej w Olsztynie, Prawosławnego Dziekana Okręgu Olsztynskiego - ks. prot. Jarosława Jaszczuka z Wikariuszem Biskupim ds. sakramentów i sakramentaliów księdzem Michałem Tunkiewiczem.

W zwiąku z bardzo dużą liczbą dzieci wyznania prawosławnego, które znajdują się w Olsztyńskim Szpitalu Dziecięcym, omówiono wszelkie sprawy dotczące posługi duszpasterskiej oraz niezbędne uwarunkowania dotyczące udzielania świętych sakramentów.

Serdecznie dziękuję księdzu Michałowi za przyjacielskie spotkanie.

 

 

 

Święta Liturgia w Łańsku 

19.02.2022

Z Błogosławieństwa Jego Ekscelencji Arcybiskupa Jakuba, w sobotę 19.03.2022 w Łańsku (pod Olsztynem) odsłużono świętą Liturgię. W Boskiej Liturgii uczestniczyły matki z dziećmi które uciekając przed wojną znalazły schronienie w Państwowym Ośrodku wypoczynkowym w Łańsku. Święta Liturgia była sprawowana w tamtejszej kaplicy, śpiewał chór z olsztyńskiej parafii, dzieci przystąpiły do świętej Eucharystii. Po świętej Liturgii odsłużono modlitwę w intencji pokoju na Ukrainie. Skladam ogromne podziękowania dla dyrekcji Ośrodka w Łańsku za kontakt, przyjacielskie relacje oraz pomoc w organizacji posługi duszpasterskiej.

W Ośrodku w Łańsku przebywa na chwilę obecną 160 rodzin prawosławnych.

 

 

 

 

Podziękowania z Ukrainy za Waszą pomoc

16.03.2022

 

Transport dotarł na Ukrainę. Ukraina wysyla podziekowania wszystkim którzy uczestniczą w zbiórkach. 

W dalszym ciągu staramy się kontynuować akcję pomocy. Proszę przynosić wszelkie zebrane rzeczy do naszej świątyni!

 

◊Chcesz pomóc? Zobacz na dole strony jakie rzeczy są potrzebne.

 

 

 

 

 

Modlitwy i wsparcie duchowe w ośrodkach w Rybakach i Łańsku koło Olsztyna dla ukraińskich uchodźców prawosławnych

 14.03.2022

 

Od ubiegłego tygodnia w Archidiecezjalnym Ośrodku Charytatywnym CARITAS Archidiecezji Warmińskiej Kościoła Rzymsko-Katolickiego w Rybakach przebywa 160 uchodźców wojennych z Ukrainy, natomiast w Rządowym Ośrodku Wypoczynkowym w Łańsku 60 osób, wkrótce ich liczba wzrośnie do 200.

W dniu 14.03.2022 r. miałem przyjemność odwiedzić ukraińskie rodziny prawosławne przebywające w tych ośrodkach. Osobom potrzebującym zostało udzielone wsparcie duchowe. Z błogosławieństwa arcybiskupa Jakuba, w sobotę 19.03.2022 r. w Ośrodku Wypoczynkowym w Łańsku odbędzie się święta Liturgia połączona z modlitwą o zaprzestanie wojny na Ukrainie oraz o pokój na całym świecie. Na zakończenie zostanie odsłużona panichida za wszystkich tych, którzy zginęli w obronie swojej Ojczyzny.

Duża frekwencja wiernych na spotkaniu udowodniła, że wiara w Boga jest najlepszym lekarstwem dla duszy w ciężkich chwilach życia.

Chciałbym podziękować kierownictwu obu ośrodków za to, że w tych trudnych chwilach mogliśmy wspólnie połączyć siły podając pomocną dłoń uchodźcom ukraińskim w różnym zakresie: zakwaterowania, wyżywienia, modlitwy, wsparcia duchowego.

 

 

 

   Pomoc humanitarna nadal trwa  

13.03.2022 

Transport pomocy humanitarnej z Olsztyna pojedzie na Ukrainę

6.03.2022

 

W obecnym kontekście wojny na Ukrainie, parafia prawosławna p/w Opieki Matki Bożej w Olsztynie okazuje solidarność z cierpieniem i trudną sytuacją narodu ukraińskiego. Wspólnie łączymy w tych trudnych dniach siły i środki, aby pomóc naszym braciom i siostrom w Chrystusie, którym udało się dotrzeć do Polski, oraz tym, którzy pozostali na Ukrainie.

Oprócz pomocy, jakim było znalezienie zakwaterowania dla rodzin ukraińskich uchodźców, w niedzielę 6.03.2022 r. przygotowano transport z pomocą humanitarną, w tym artykuły żywnościowe o długim terminie przydatności do spożycia, artykuły higieniczne, niezbędne produkty pierwszej potrzeby i środki medyczne. Transport w ciągu najbliższych dni dotrze do miasta Winnica na Ukrainie i będzie przekazany bezpośrednio do szpitala.

Ogromną pomoc w tej akcji zaoferowała nasza parafianka Pani Ija, angażując się osobiście m.in. w znalezieniu środka transportu, za co serdecznie jej dziękujemy.

Chociaż dobro czyni się w ciszy i milczeniu, chcielibyśmy, aby akcja charytatywna była przykładem dobroczynności i miłości braterskiej w trudnych czasach.

Kierując się zasadą czynnej miłości chrześcijańskiej, okazywanej przez ofiarę bliźniemu, osoby, które chciałyby nadal włączać się w te działania na rzecz ukraińskich uchodźców, proszone są o kontakt z proboszczem parafii lub wpłacanie datków na konto parafialne [72 1020 3541 0000 5102 0243 4215], z dopiskiem „Pomoc dla Ukrainy”.

Dziękuję wszystkim za otwartość serca, za chrześcijańską pomocą i proszę o dalsze wparcia dla naszych braci Ukraińców!

 

 

Polecam również:

Arcybiskup Jakub o sytuacji na Ukrainie i miłości do bliźniego

https://wiadomosci.cerkiew.pl/news.php?id_n=4406&id=2

 

 

 

Razem wspieramy Ukrainę

 

Bracia i Siostry!

Łącząc się w bólu z Narodem Ukraińskim który cierpi na swojej ojczystej ziemi i broni niepodległości swojej Ojczyzny, pragnę poinformować, że nasza parafia oraz wszystkie parafie Dekanatu Olsztyńskiego są zaangażowane w pomoc uchodzcom z Ukrainy. Parafia Prawosławna p/w Opieki Matki Bożej w Olsztynie poczyniła wszelkie niezbędne kroki w celu znaleźnienia miejsc pobytu dla obywateli Ukrainy.

1. Na chwilę obecną zbieramy środki na utrzymanie rodziny (dwie kobiety i 5 dzieci), które mieszkają w naszym domu parafialnym. Jeżeli są chętne osoby do pomocy to można wesprzeć te dwie rodziny finansowo.

Wpłat można dokonywać u:

- starosty cerkiewnego lub

- bezpośrenio na konto parafialne: 72 1020 3541 0000 5102 0243 4215, z dopiskiem "Pomoc dla Ukrainy".

2. Wraz z naszą parafianką organizujemy transport niezbędnych środków medycznych oraz niezbędnych produktów pierwszej potrzeby. Transport pojedzie do miasta Winnica na Ukrainie i będzie przekazany bezpośrednio do szpitala wojskowego.

 

 Jakich środków medycznych są potrzebne: 

• środki do dezynfekcji,
• środki antyseptyczne,
• maski jedno- i wielorazowe,
• bandaże,
• opaski uciskowe,
• opatrunki indywidualne,
• gazy jałowe,
• plastry w rolce,
• rękawice nitrylowe,
• chusty trójkątne,
• koce termiczne,
• nożyczki do opatrunków
• leki przeciwbólowe dla dorosłych na bazie paracetamolu i ibuprofenu
• leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe dla dzieci,
• leki rozkurczowe,
• syropy przeciwkaszlowe,
• leki na przeziębienie,
• krople do oczu,
• antybiotyki

Niezbędne produkty pierwszej potrzeby to:

• artykuły żywnościowe o długim terminie przydatności do spożycia (woda butelkowana, makarony, ryże, kasze i inne suche produkty, żywność w puszkach, kaszki, mleko modyfikowane, słoiczki dla dzieci, owsianki typu instant, suszone owoce, orzechy, batony energetyczne),
• artykuły higieniczne (chusteczki higieniczne, pasty i szczoteczki do zębów, mydła, podpaski, ręczniki papierowe, chusteczki nawilżane, pieluszki dla dzieci),
• odzież i bielizna damska, męska i dziecięca,
• grzebienie i szczotki do włosów,
• śpiwory,
• koce,
• łóżka polowe,
• ręczniki,
• latarki,
• baterie,
• naładowane powerbanki,
• zapałki,
• świece.

3. W ośrodku charytatywnym w Rybakach znajduje 70 prawosławnych rodzin z Ukrainy. Jestem z nimi w ciągłym kontakcie i udzielam im posługi duszpasterskiej. Każdy kto chiałby w jakiś sposób wesprzeć te osoby, jest proszony o kontakt z proboszczem olsztyńskiej parafii.

4. W każdą niedzielę po świętej liturgii będziemy wznosić specjalne modlitwy błagalne w intencji pokoju na Ukrainie.

Dziękuję z całego serca za wszelką okazaną pomoc!

 

ks. Proboszcz.